Giới thiệu về Tháp Chăm: Kiệt tác kiến trúc của người Chăm Pa

Tháp Chăm, còn gọi là tháp Champa hay tháp Chàm, là công trình kiến trúc tôn giáo (Hindu, Phật giáo) tiêu biểu của người Chăm, cư dân vùng Nam Trung Bộ Việt Nam ngày nay. Những ngọn tháp sừng sững, mang đậm dấu ấn thời gian, không chỉ là di sản kiến trúc quý giá mà còn là minh chứng cho một nền văn minh rực rỡ. Bài viết này sẽ Giới Thiệu Về Tháp Chăm, từ đặc điểm kiến trúc, ý nghĩa văn hóa đến các địa điểm tham quan nổi tiếng.

Kiến trúc độc đáo của Tháp Chăm

Điểm đặc biệt của tháp Chăm là vật liệu xây dựng chính là gạch nung màu đỏ sẫm lấy từ đất địa phương. Trải qua hàng trăm năm, màu gạch vẫn tươi mới, bền vững với thời gian. Kiến trúc tháp thường có mặt bằng hình vuông, không gian bên trong chật hẹp với cửa duy nhất mở về hướng Đông (hướng Mặt Trời mọc). Trần được cấu tạo vòm cuốn, bên trong đặt một bệ thờ thần bằng đá. Phía trên tháp mở rộng và thon vút, tựa như hình bông hoa đang hé nở. Mặt tường ngoài được chạm khắc công phu, tỉ mỉ với hình hoa lá, chim muông, vũ nữ, thần thánh, tạo nên vẻ đẹp tinh tế, độc đáo.

Ý nghĩa tâm linh và tôn giáo của Tháp Chăm

Trong tiếng Chăm, tháp được gọi là kalan, tức lăng, nơi các vị vua xây dựng để thờ phụng thần linh. Các vị thần được thờ tại đây có thể là thần hủy diệt Siva, phúc thần đầu người mình voi Ganesha hoặc những vị Phật, tùy vào niềm tin và lòng kính của mỗi vị vua. Xã hội Champa xưa có sự kết hợp giữa vương quyền và thần quyền nên nhiều tháp còn thờ những vị vua Champa. Do đó, tháp Chăm được xây dựng với mục đích tín ngưỡng, đồng thời phản ánh sinh động đời sống văn hóa tinh thần cũng như xã hội Champa xưa.

Các cụm tháp Chăm nổi tiếng ở Việt Nam

Dọc miền Trung Việt Nam hiện còn khoảng 50 tòa tháp Champa, những ngôi tháp “trẻ” nhất cũng có tuổi đời 500-600 năm, có ngôi tháp tới cả nghìn năm tuổi. Một số cụm tháp nổi tiếng thu hút đông đảo khách du lịch có thể kể đến như:

• Thánh Địa Mỹ Sơn (Quảng Nam): Là tổ hợp bao gồm nhiều đền đài Champa trong một thung lũng, được bao quanh bởi đồi núi. Mỹ Sơn từng là nơi tổ chức cúng tế của vương triều Chăm Pa cũng như là lăng mộ của các vị vua Chăm, hoàng thân, quốc thích.

• Tháp Bánh Ít (Bình Định): Nổi tiếng với 8 cụm di tích gồm 14 tháp, trải trên ba huyện Tây Sơn, An Nhơn, Tuy Phước và thành phố Quy Nhơn. Đặc trưng của các cụm tháp tại đây là hoa văn, phù điêu bằng đá được trang trí trên các vòm cửa.

• Tháp Poklong Garai (Ninh Thuận): Tọa lạc trên đỉnh Đồi Trâu, được xây dựng vào cuối thế kỷ 13, đầu thế kỷ 14 để tưởng nhớ Poklon Giarai, vị vua có công trong việc dẫn thủy, lợi điền của địa phương.

• Tháp Bà Ponagar (Khánh Hòa): Là một trong những quần thể kiến trúc thuộc nền văn hóa Chăm Pa quy mô nhất còn lại ở miền Trung. Tháp được xây dựng từ khoảng thế kỷ 12-13.

• Tháp Nhạn (Phú Yên): Nằm trên đỉnh núi Nhạn, thành phố Tuy Hòa, là hình ảnh tiêu biểu của du lịch tỉnh Phú Yên. Tháp được dựng lên từ vào thời chúa Nguyễn Hoàng khoảng từ năm 1578-1580.

Kỹ thuật xây dựng bậc thầy của người Chăm

Người Chăm Pa được coi là “bậc thầy của nghệ thuật xây gạch”. Kỹ thuật xây gạch liền sát, không thấy mạch vữa, cùng với những hoa văn, hình người được chạm khắc tinh tế trên gạch là nét độc đáo chỉ có ở tháp Chăm Pa tại Việt Nam. Điều này càng làm tăng thêm giá trị và sự ngưỡng mộ đối với di sản kiến trúc độc đáo này.

Khám phá vẻ đẹp huyền bí của Tháp Chăm

Tháp Chăm là một phần không thể thiếu trong bức tranh văn hóa đa dạng của Việt Nam. Hãy đến và chiêm ngưỡng những kiệt tác kiến trúc này để hiểu hơn về lịch sử, văn hóa và con người Chăm Pa, đồng thời trải nghiệm những chuyến du lịch đầy thú vị và ý nghĩa.